Veelgestelde vragen - natuur

Wil je meer lezen over natuurbeheer, bosbeheer, heidebeheer of natuurbeheerplannen? Klik dan op de woorden. 

In Vlaanderen is natuurbeheer noodzakelijk omdat de veel natuur er door mensen is gevormd (denk aan hooilanden, heide, vijvers...) en dus niet "van zichzelf" kan blijven voortbestaan. Zonder beheer zouden deze natuurtypes allemaal verbossen, wat een verlies van biodiversiteit zou zijn. Het landschap wordt veel uniformer en enkel de sterkste soorten zullen overleven, vandaag de dag betekent dit dat exoten de overhand zullen krijgen.

Bovendien heeft Vlaanderen weinig grote natuurgebieden. In kleine, versnipperde bossen is natuurbeheer nodig omdat ze te klein zijn om zichzelf in balans te houden en kwetsbaar zijn voor verstoring. De natuurlijke processen zoals het herstel van ecosystemen, migratie van dieren en zaadverspreiding zijn beperkt in zulke gebieden. Daardoor kunnen dominante planten andere soorten verdringen, en raken dieren geïsoleerd. In erg grote bossen, zoals in de wildernis, zijn de ecosystemen zelfregulerend. Ze hebben de ruimte om natuurlijke processen hun gang te laten gaan, zoals bosbranden, roofdieren of stormen, die zorgen voor evenwicht en diversiteit zonder menselijk ingrijpen.

Door natuurbeheer behouden we dus de biodiversiteit en beschermen we bedreigde soorten. Ook zorgt het ervoor dat natuurgebieden toegankelijk blijven voor recreatie en educatie.

95% van de Vlaamse heidegebieden is al verloren gegaan, terwijl 13% van onze planten en dieren afhankelijk is van de heide! We moeten elke vierkante centimeter heide dus koesteren! En bomen zijn inderdaad de perfecte klimaatregelaars, maar er is meer.

Heide is belangrijk omdat het een uniek leefgebied is voor veel zeldzame planten en dieren die nergens anders kunnen overleven. Het zorgt voor biodiversiteit, wat betekent dat er veel verschillende soorten leven in een heidegebied, zoals bepaalde vlinders, vogels, insecten en planten die alleen daar voorkomen. Als we heide zouden laten verdwijnen, zouden deze soorten uitsterven.

Hoewel bossen ook belangrijk zijn voor het milieu (zoals voor het opnemen van CO₂ en het leveren van zuurstof), gaat het bij natuurbeheer om een evenwicht tussen verschillende soorten landschappen. Elk landschap, zoals bossen, moerassen, graslanden en heide, heeft zijn eigen rol in de natuur en zijn eigen unieke bewoners. Meer bos is goed, maar het is net zo belangrijk om de heide te behouden, zodat we niet één type natuur ten koste van een ander bevoordelen. Beide zijn waardevol en vullen elkaar aan.

Wist je trouwens dat in heidegebieden 75% van de regen de bodem in trekt en zo het grondwater aanvult?! In eikenbossen is dit 30% en in naaldbossen slechts 15%! Met de klimaatverandering mogen we ons aan meer en fellere regenbuien verwachten, dan is een heidegebied de ideale buffer om overstromingen te vermijden! 

Antwoorden vind je hier en de algemene info vind je hier

Lees er hier alles over.

Er zijn verschillende redenen waarom het kappen van bomen verantwoord kan zijn.

• Het is het goed om te weten dat er in Genk heel wat bouwgrond is die in de loop der jaren bos is geworden omdat er niets met de grond werd gedaan. Wanneer er hier dan iemand wil bouwen, moeten er dus af en toe bomen wijken. 
• Daarnaast worden er ook regelmatig bomen gekapt voor de veiligheid, bijvoorbeeld langs wegen, onder hoogspanningslijnen... 

Binnen natuurbeheer zijn er ook goede redenen om bomen te kappen

• Heide is een open landschapstype dat constant beheer nodig heeft. Zonder heidebeheer zouden bomen de heide al snel overnemen waardoor de planten- en dieren die er oorspronkelijk leefden, verdwijnen. In heidegebieden mogen bomen dus gekapt worden als er een goedgekeurd natuurbeheerplan is en dat is zelfs goed voor de natuur, hoe gek het ook klinkt.
• In het bos worden er ook soms bomen gekapt. Dat kan zijn in het kader van bosomvorming, voor betere bosranden, om een ecologische verbinding tussen 2 types open natuur te behouden, om open plekken te behouden, om bossen toegankelijk en veilig te houden, of omdat de bomen in kwestie exoten zijn. 

• De takken blijven in de meeste gevallen in het bos liggen. Dit is belangrijk voor heel wat dieren in het bos. Dood hout brengt immers nieuw leven.
• Op een aantal plaatsen, bijvoorbeeld waar we ruimte willen geven aan de jeneverbessen of heide, worden takken wel opgeruimd.
• De officiële boswegen en bospaden blijven bruikbaar. Omdat er gewerkt wordt met grote machines en het zo veel geregend heeft, zijn sommige boswegen erg modderig. Dit is niet te vermijden. Na de werken wordt dit terug in orde gebracht mits het droog genoeg is.
• Onofficiële paden kunnen worden geblokkeerd met takken om de begroeiing het pad terug te laten overnemen.

De werken gebeuren in verschillende fases:

• Eerst worden de bomen die zijn aangeduid gekapt. Daarbij worden de stammen op lengte gezaagd en de takken op een hoop gelegd.
• Als alle kappingen achter de rug zijn, wordt het hout opgehaald en uit het bos gereden. Van aan de rand van het bos gebeurt het transport met vrachtwagens.
• Nadien worden de takken opgeruimd of dieper in het bos achter gelaten.
• Op het einde worden de boswegen hersteld.

Grote werken in de natuur, gebeuren best in de periode buiten het broedseizoen. Zo beperk je de verstoring. Meestal komt het er op neer dat dit in de winterperiode is.

In bossen is het antwoord nagenoeg altijd ja.

Nadat alle werken afgerond zijn, keert de rust terug in het bos. In het najaar kan er hier en daar nog wat afwerking gebeuren. We bekijken waar het zinvol is om nieuwe boompjes te planten. Op zich is het niet noodzakelijk wanneer er voldoende andere verjonging is van bijvoorbeeld inlandse eik, lijsterbes, beuk... Maar waar het nodig of nuttig is, helpen we een handje en planten we nieuwe boompjes. Leer er meer over op deze pagina.

In heidegebieden wordt er net gekapt omdat bomen daar niet thuishoren en heide verdringen, daar zal er uiteraard niet worden bijgeplant. 

Tijdens de werken is dit niet mogelijk omdat er dan met machines in het bos gereden wordt. Deze machines zijn speciaal aangepast om in het bos te werken. Door de brede banden is er een minimale bodemdruk.

Door de vele regen zijn zanderige boswegen omgevormd tot boswegen met veel slijk. Om dit beter te maken, zou het eerst droger moeten zijn.

Natuurlijk kan je nog gaan wandelen in het bos. Zorg er wel voor dat je tijdens de werken uit de buurt blijven van machines en werkzaamheden. Zo blijft het veilig voor iedereen.

Een bosrand kan in hakhoutbeheer gezet worden om er een mantelvegetatie te verkrijgen. Dit wil zeggen dat we bomen afkappen maar de stronk laten zitten. Uit deze stronk groeien dan in de komende jaren nieuwe scheuten die ongeveer tien jaar de tijd krijgen. Nadien worden ook deze weer gekapt, waarna het proces zich herhaalt. Hierdoor krijgen we aan de mantel dus een lage, dichte vegetatie die perfect dienst doet als ecologische bosrand.