Stad Genk
  1. Home
  2. Vrije tijd
  3. Cultuur
  4. Dialect in Genk
  5. Spelling

Spelling

 

De echde Gènker klanke. De -è-klank.

Deeze –è-klank, ès ‘nen echde Gènker klank, nie gebreikt èn ‘t Nederlands.
Deze -è-klank , is een echte Genker klank, niet gebruikt in het Nederlands. 

Hèè klinkt wei de -è- èn de Franse weerd: très, après, complèt.

De echde Gènker klanke. De –èè- klank.

Deeze klank hierder ooch nie èn ’t Nederlands.
Deze klank hoort u ook niet in het Nederlands.

Ge hiert him as ’n lange è-klank. Dei ‘èè’ wiert altoes dobbel gesjrieëve.
Oos ‘èè’ klinkt wei ènne Franse weerd: l’hivèr, élève,vèrt, être, ...

De echde Gènker klanke. De –ae- klank.

Oozen ae-klank ès ooch nie te hieren èn het NL. Hèè klinkt wei ‘ne langkgerokken e-klank.
Onze –ae-klank is ook niet te horen in het NL. Hij klinkt zoals een langgerokken –e-klank.

Wei èn (Nl)-spek, pet, met. Dèè ae-klank konder bèst vergelijke met de klank èn de Franse weerd: Germain, la main, le train, maintenant.
Zoals in (NL) spek, pet, met. Die ae-klank kan je best vergelijken met de klank in de Franse woorden: Germain, la main, le train, maintenant.

 De echde Gènker klanke. De –ó- klank.

Dieëze ‘ó-klank’ ès eegen oan het Gènker dialekt. Ooch nie te hieren èn ’t NL.
Deze –ó-klank is eigen aan het Genker dialect. Ook niet te horen in het NL.

Hèè ès ‘ne verkorte ‘oo-klank’ wei èn (NL):hoog, boog, boom. Hèè klinkt wei èn de Franse weerd: bistrôt, bientôt, tromper.
Het is een verkorte-oo-klank zoals in het (NL) hoog, boog, boom. Hij klinkt zoals in de Franse woorden: bistrôt, bientôt, tromper.

De echde Gènker klanke. De -oa- klank.

Ooch wier nie te hieren èn 't NL. 'ne Rasechte Gènker klank, Hèè klinkt wei ne langkgerokken -o- klank.
Ook weer niet te horen in het NL. Een rasechte Genker klank. Hij klinkt zoals een langgerokken -o- klank.

Eegelek de zeivere lange -o- klank. Ve hieren dezelfde klank èn de Franse weerd: autant, printemps, température.
Eigenlijk de zuivere lange -o- klank (niet oo). We horen dezelfde klank in de Franse woorden: autant, printemps, température.

Zijn ooch Gènker klanke : ij en ei, (au) ou, ieë en oeë.

Dat het NL en het GD nie altoes kók en ee zijn, dat zille ve nou efkes ènne vaerf zette.
Dat het NL en het GD niet altijd koek en ei zijn, dat zullen we nu eventjes in de verf zetten.

De –ij- en de –ei- :

De Nl -‘ij’- weerd sjrijve ver èn ’t Gènker ooch mèt –ij- wei èn:
Wijn, ijs, grijs, fijn, sjrijve, krijge, gelijk, pijn, stijf, wijf, kijve, strijke, venijn, prijs, vrij, vrijdig.

Klanken en klinkers

 ‘ne Spesjoale Gènker klank : de –öö- klank.
Een speciale Genker klank : de –öö-klank.

Hèè klinkt toch aaners as de NL-eu-klank.
Hij klinkt toch anders dan de NL-eu-klank.

De Franse weerd: une heure, une fleur, majeur
De Franse woorden: une heure, une fleur, majeur, coeur, en soeur hèbben dezelfde klank.

Outsprók

Wisder dat er veel Gènker klanken op twie meniere konnen outgesproeëke wèère ?
Wist U dat er veel Genker klanken op twee manieren kunnen uitgesproken worden ?

De korte klankvèrm : stoettoen (stoottoon) oangedeid doer : stt
De gerokke klankvèrm sleeptoen (sleeptoon) oangedeid doer : slt.

’t Ès èèl nie zoe gemekkelek; oaventou lestig te hiere.
Het is eigenlijk niet zo gemakkelijk; soms moeilijk te horen.

Maer, de outspròk kan woal bepoolend zijn vier de beteekenis van het woerd.
Maar, de uitspraak kan wel bepalend zijn voor de betekenis van het woord.

Vb. steen, stt = stenen (mv) ‘ne steen ,slt = een steen (enk)
Baerg, stt = bergen (mv) ‘ne baerg , slt = een berg

 -e- stt: tek, stek , stem, bek, krek
Slt: geld, sjelf, veld, helm
-ae- stt: maerg, staerve vaerf daerm
Slt: baerg (enk) terae (terrein) pelaes, waeë

 -è- stt: vèt, wèt, gelèk, bèd
Slt: wènd, drènke, mèlk, dènke
-èè- stt: mèèl, kèèl, gèèn, wèèk, vèège, stèèke, kèèke, lèève
Slt: gèèl, wèèn (wimperontsteking) sjèèg, trèè, brèèke, wèème (wie)

 -i- stt : wit, dik, knikke, zitte
Slt: vinster, himme, hinne, slimme
-ee- stt: steen (mv) kleen, pees, beem (mv van boom) been (mv)
Slt: steen (enk) been (enk) sjeef, dreem,

-ie- stt: viet (mv van voet), tien (10), gerief, ziep, snie (sneeuw), vie (vee), zie (zee)
Slt. tien (teen), kriekel, viering, krievele
-ie- voor –r : stt: mier (muren), mier (meer), vier (4), den dier (stier)
Slt: de dier (deur), vier (vuur), de sjier (schaar, schuur)
-ieh- da’s e boutebeenke, doo koeëme ve nog op trèg.

 -oe- stt: stoet, boen, bloes, stoek, bloem
Slt: zit hiel kort tieëge de
-oe- vier –r oan; stt: koer, moer, loere, doere,
Slt: boer, geboer, poer, vloere, verloere, doere
-oeh-, da’s wier zoe e boutebeenke boe ve nog op trèg koeëme.

-o- stt: bok, vod, brok, rok, rol, spot
Slt:hond, bond (Vt van binden) bont, stond
-ó- stt: kód, mót, (maat) klók (moedig) Sltr: dómp, krómp, klónk, gónk drónk
-oo- stt: pool, moog, geloof, vrooge, groove, vroo, sjoo (schouw)
Slt: ooge, mooge, boom, stoom
-oa- stt: joage, kroake, droag, toal, woal, (wel waar)
Slt : koal, moal,(jaszak) moake, stoapel, woater

-ij- stt: pijn, spijs, wijsvinger, sjijns (schuin)
Slt.: grijs, wijn, blijve, krijge

Klanken en Klinkers 

Wei beloofd, hei zijn ver trèg mèt dèè –ieh- en oeh-klank.
Zoals beloofd, hier zijn we terug met die –ieh- en oeh-klank.

Dees twie klanke zijn altoes “sleeptoenig” maer, braa versjillend van de ‘lange –ie- en de lange –oe-klanke;
me ooch aaners as den –ieë en -oeë-klank (twieklanke).
Deze twee klanken zijn altijd ‘sleeptonig’ maar , echt verschillend van de lange –ie- en de lange –oe-klank;
maar ook anders dan de –ieë en oeë-klanken (tweeklanken).

Dei ‘h’ zette ver terbij im dèi klanke goed te herkènne èn krek out te sprèèke.
Die ‘h’ zetten we erbij om die klanken goed te herkennen en correct uit te spreken.

De meedeklinkers èn ’t Gènker.

Oos Gènker toal verstoeën, da’s nie zoe lestig. Nou hèbder al kènnis gemoakt mèt oos klanken en klinkers. Maer, de meedeklinkers, doo konder nie lengs kiehke.
Nou zijn ver oan het trepke “lèèze” gekoeëme. D.w.z., dat oos toal ooch gesjrieëve wiert, aaners konder ze ooch nie lèèze. 

Nou èster een zoak boe oos Gènker doanig sjilt mèt het NL en het Frans; vèè gèèven oan een lètter eene klank.
Vb. We hieren ‘n “s”, dan lèèzen en sjrijve ve ooch ‘n “s”. Ve hieren ‘n “k” dan sjrijven en lèèze ve dei ooch .

Èn ’t Gènker lèèze ve krek wat er steet.
In het Genker lezen we precies wat er staat.

grote weergave