Op 16 juni 2022 vond de stuurgroep leefmilieukwaliteit Genk-Zuid plaats waarin de betrokken gemeenten, provincie Limburg, Vlaamse overheidsdiensten en het lokale bedrijfsleven zetelen.
De Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) stelde de nieuwe resultaten van de luchtmetingen voor.
Hoe zit het met de luchtkwaliteit in 2021 en 2022?
Dioxine- en PCB-depositie
De VMM voert dioxine- en PCB-depositiemetingen uit in Genk en Zutendaal. In Genk meet de VMM zowel in de industriezone (Swinnenwijerweg) als in de dichtstbijzijnde woonzone (Loskaaistraat). In Zutendaal mat de VMM in 2021 enkel in industriezone (Tiendenstraat).
In 2021 was er in de woonzone van Genk één resultaat boven de maandgemiddelde drempelwaarde. De gemeten deposities van dioxines en PCB’s in de woonzone van Genk zijn veel lager dan in de industriezone. Dit verschil kan tot meer dan het 100-voudige bedragen.
De VMM gebruikt de drempelwaarden om aan te geven/in te schatten welke regio’s opvolging verdienen. Deze toetsing gebeurt enkel in de woonzone en in agrarisch gebied omdat er voor deze zones een link is met de voedselketen. In industriezones is er normaal gezien geen link met de voedselketen. Omdat er op de industriële locaties toch mensen wonen, wordt daar een indicatieve toetsing uitgevoerd. Alle resultaten van 2021 liggen, zowel in de industriezone van Genk als Zutendaal, boven de maandgemiddelde drempelwaarde. Ook de jaargemiddelde drempelwaarde wordt overschreden zowel in de woonzone van Genk als in de industriezones.
In april 2022 heeft de VMM een extra meetpost opgestart in de woonzone van Zutendaal, aan de rotonde van de Molenblookstraat en de Daalstraat. Momenteel zijn er nog geen officiële resultaten beschikbaar van deze meetlocatie.
VMM zit sinds begin 2022 de werkgroep dioxines/PCB’s voor. Samen met departement Omgeving, OVAM, AZG en FAVV worden er acties uitgewerkt om de emissies van dioxines en PCB’s te laten dalen. Er wordt ook een evaluatie van de toetsingswaarden naar het meest recente wetenschappelijk inzicht uitgevoerd.
Zware metalen
In 2021 lag het jaargemiddelde van nikkel onder de Europese streefwaarde. Daarnaast lagen de jaargemiddelden van arseen, cadmium en lood ook onder de Europese streef- en grenswaarden.
Tenslotte lag ook het jaargemiddelde van mangaan onder de advieswaarde van de wereldgezondheidsorganisatie (WGO).
In de eerste 2 maanden van 2022 is er een sterke stijging van de metaalconcentraties. Het glijdend jaargemiddelde - 17 ng/m³ - voor nikkel blijft nog steeds onder de Europese streefwaarde van 20 ng/m³. De sterke stijging kan gecorreleerd worden met de meteo-omstandigheden. In januari – februari 2022 was het aandeel van de zuidwestenwind 72% (gemiddeld 43%) en werden er hoge windsnelheden gemeten. Deze uitzonderlijke meteo-omstandigheden kunnen leiden tot meer diffuse stofemissies bij Aperam. Gezien het gezondheidskundig belang ook van zo’n piekconcentraties, is het aangeraden om te blijven investeren in maatregelen om diffuse stofemissies tegen te gaan.
Andere parameters
Daarnaast voert de VMM in de regio Genk ook metingen uit van fijn stof, gasvormig kwik, polycyclische aromatische koolwaterstoffen en vluchtige organische stoffen.
In 2021 lagen de gemiddelden onder de Europese grens- of streefwaarden voor jaargemiddelden. Ook de Europese grenswaarden voor dagwaarden werden in deze periode gehaald. De WGO-advieswaarden werden niet allemaal gehaald. Zo was er een overschrijding van de WGO-advieswaarden voor fijn stof, zoals op tal van andere plaatsen in Vlaanderen.
Hoe zit het met de impact op de gezondheid van de omwonenden?
Dioxine- en PCB-depositie
De dioxine-achtige-PCB’s in de omgeving van de schrootverwerkende bedrijven in Genk-Zuid en Zutendaal blijven een aandachtspunt. Deze stoffen komen vooral via (dierlijke) voeding in de mens terecht. Omwonenden kunnen blootstelling vermijden door geen eieren van eigen kippen te eten, en zelf geteelde groenten goed te wassen en schillen (komkommers, courgetten en pompoenen) vooraleer te consumeren zoals reeds in het verleden geadviseerd. Een mix van oorsprong van de voeding is steeds aangeraden (winkel, moestuin, …) – maar nog belangrijker is een gezonde voeding (https://www.gezondleven.be/themas/voeding ). Voor meer gerichte info kan u terecht op:
www.genk.be/gezondheidstips-en-praktisch-advies.
Andere parameters
Er blijft een verhoogd risico op gezondheidseffecten bestaan door de aanwezigheid van zware metalen – voornamelijk (zeswaardig) chroom en nikkel – in de omgevingslucht. Dit risico is het hoogst in de nabijgelegen woonzones ten noordoosten van de industriezone Genk-Zuid. De longen zijn het meest gevoelig voor blootstelling aan deze zware metalen: levenslange blootstelling aan de gemeten concentraties houdt een extra risico op longkanker in.
De gemeten concentraties fijn stof, benzeen en PAK’s in de omgeving van Genk-Zuid zijn gezondheidskundig relevant maar de concentraties zijn vergelijkbaar met de situatie in de rest van Vlaanderen.
Preventietips
Door het toepassen van enkele eenvoudige preventietips kunnen de risico’s aanzienlijk verlagen. Deze kan je terugvinden op www.genk.be/genkzuid. Natuurlijk blijft bronopsporing en bronaanpak de belangrijkste maatregel.
Schrootverwerkende bedrijven op industrieterrein Genk-Zuid
Euregio Recycling Belgium in Zutendaal
Euregio Recycling Belgium engageerde zich in de vorige stuurgroepvergadering om de emissies van PCB’s en dioxines te blijven opvolgen door de verhoogde monitoring van de geleide emissies aan te houden.
Het bedrijf streeft naar conformiteit met de nieuwe vergunningsvoorwaarden van Vlarem III en zal daarvoor op korte termijn een vergunningsaanvraag indienen voor de actualisatie van de lopende vergunning. In deze aanvraag zal onder meer de verwerking van autowrakken uit de vergunning worden geschrapt en worden er extra maatregelen voorgesteld om de impact op de omgeving te verlagen (extra verneveling, betere afscherming van de shredder en bijkomende verhardingen en afscherming van het terrein).
Pas nadat de vergunningsaanvraag wordt ingediend bij de provincie Limburg, zal de eigenlijke vergunningsprocedure met openbaar onderzoek starten.
Stevens Recycling
De huidige milieuvergunning van Stevens Recycling vervalt eind november 2022. Voor de hernieuwing van de vergunning moet er een milieueffectenrapport opgesteld worden.
Ondertussen is er een definitief ontwerp-MER opgesteld en verwacht wordt dat op korte termijn een vervolledigde vergunningsaanvraag wordt ingediend bij de provincie Limburg.
Pas nadat de vergunningsaanvraag opnieuw wordt ingediend, zal de eigenlijke vergunningsprocedure met openbaar onderzoek én informatievergadering van start gaan.
Ook dit bedrijf zal aandacht moeten hebben om de impact op de omgeving continu te verlagen en conformiteit met de nieuwe van toepassing zijnde vergunningsvoorwaarden van VLAREM III te bekomen.
Verdere acties
De resultaten voor de meetplaatsen voor dioxine- en PCB-depositiemetingen in de buurt van de schrootverwerkende bedrijven (Stevens Recycling en Euregio Recycling Belgium) worden nauwgezet verder opgevolgd.
De Omgevingsinspectie van het Departement Omgeving zal de exploitatie van onder meer de schrootverwerkende bedrijven blijven opvolgen inzake de naleving van de van toepassing zijn de vergunningsvoorwaarden.
Vanuit het departement Omgeving loopt de Vlaamse campagne “Gezond uit eigen grond” in 2022 verder.
In het najaar van 2021 en het voorjaar van 2022 heeft VITO in opdracht van Aperam een nieuwe meetcampagne uitgevoerd waarbij de concentratie aan zeswaardig chroom wordt bepaald. De resultaten zullen in het najaar 2022 beschikbaar zijn.