Op 15 december 2022 vond de stuurgroep leefmilieukwaliteit Genk-Zuid plaats waarin de betrokken gemeenten, provincie Limburg, Vlaamse overheidsdiensten en het lokale bedrijfsleven zetelen.
De Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) stelde de nieuwe resultaten van de luchtmetingen voor.
Hoe zit het met de luchtkwaliteit in 2022?
Dioxine- en PCB-depositie
De VMM voert dioxine- en PCB-depositiemetingen uit in Genk en Zutendaal. In Genk meet de VMM zowel in de industriezone (Swinnenwijerweg) als in de dichtstbijzijnde woonzone (Loskaaistraat).
In Zutendaal meet de VMM in de industriezone (Tiendenstraat) en sinds april 2022 ook in het woongebied (rotonde Molenblookstraat/Daalstraat).
In 2022 zijn er in de woonzone van Genk en Zutendaal tot nu toe geen resultaten boven de maandgemiddelde drempelwaarde. De gemeten deposities van dioxines en PCB’s in de woonzones zijn veel lager dan in de industriezone.
De VMM gebruikt de drempelwaarden om aan te geven/in te schatten welke regio’s opvolging verdienen. Deze toetsing gebeurt enkel in de woonzone en in agrarisch gebied omdat er voor deze zones een link is met de voedselketen. In industriezones is er normaal gezien geen link met de voedselketen. Omdat er op de industriële locaties toch mensen wonen, wordt daar een indicatieve toetsing uitgevoerd. Alle reeds beschikbare resultaten van 2022 liggen, zowel in de industriezone van Genk als Zutendaal, boven de maandgemiddelde drempelwaarde. Ook de jaargemiddelde drempelwaarde wordt momenteel overschreden in de industriezones.
VMM zit sinds begin 2022 de werkgroep dioxines/PCB’s voor. Samen met departement Omgeving, OVAM, AZG en FAVV worden er acties uitgewerkt om de emissies van dioxines en PCB’s te laten dalen. Er wordt ook een evaluatie van de toetsingswaarden naar het meest recente wetenschappelijk inzicht uitgevoerd.
Zware metalen
In de eerste 8 maanden van 2022 lag het glijdend jaargemiddelde van nikkel onder de Europese streefwaarde. Daarnaast lagen ook de glijdende jaargemiddelden van arseen, cadmium, lood en mangaan onder de Europese grens- en streefwaarden en de advieswaarden van de wereldgezondheidsorganisatie (WGO). In vergelijking met 2021 is er een lichte stijging van de nikkel-, mangaan- en chroomconcentraties.
In het najaar van 2021 en het voorjaar van 2022 heeft VITO in opdracht van Aperam een nieuwe meetcampagne uitgevoerd waarbij de concentratie aan zeswaardig chroom werd bepaald. De gemiddelde Cr(VI)-concentratie tijdens de meetperiode bedraagt 1,3 ng Cr(VI)/m³ en overschrijdt de
jaargemiddelde richtwaarde van 0,5 ng/m³. Dit gemiddelde is iets lager dan tijdens de vorige campagne (2018-2019). Deze studie werd toegelicht tijdens de stuurgroep door het bedrijf en VITO. De stuurgroep kreeg ook een update van de reeds geleverde inspanningen en het actieplan.
Andere parameters
Daarnaast voert de VMM in de regio Genk ook metingen uit van fijn stof, gasvormig kwik, polycyclische aromatische koolwaterstoffen en vluchtige organische stoffen.
Voorlopig liggen de gemiddelden van 2022 onder de Europese grens- of streefwaarden voor jaargemiddelden. Ook wordt de Europese grenswaarde voor dagwaarden van fijn stof nog niet overschreden. De WGO-advieswaarden voor fijn stof worden in 2022 al wel overschreden, zoals op tal van andere plaatsen in Vlaanderen. Voor fijn stof zijn de gemiddelden in Genk hoger dan gemiddeld in Vlaanderen.
Hoe zit het met de impact op de gezondheid van de omwonenden?
Dioxine- en PCB-depositie
De dioxineachtige PCB’s in de omgeving van de schrootverwerkende bedrijven in Genk-Zuid en Zutendaal blijven een aandachtspunt. Deze stoffen komen vooral via (dierlijke) voeding in de mens terecht. Zoals reeds in het verleden geadviseerd, kunnen omwonenden blootstelling vermijden door geen eieren van eigen kippen te eten, en zelf geteelde groenten goed te wassen en te schillen (komkommers, courgetten en pompoenen) vooraleer te consumeren. Een mix van oorsprong van de voeding (winkel, moestuin, …) is steeds aangeraden. Voor meer gerichte info kan u terecht op: www.genk.be/gezondheidstips-en-praktisch-advies.
Andere parameters
Er blijft een verhoogd risico op gezondheidseffecten bestaan door de aanwezigheid van zware metalen – voornamelijk (zeswaardig) chroom en nikkel – in de omgevingslucht. Dit risico is het hoogst in de nabijgelegen woonzones ten noordoosten van de industriezone Genk-Zuid.
De longen zijn het meest gevoelig voor blootstelling aan deze zware metalen: levenslange blootstelling aan de gemeten concentraties houdt een extra risico op longkanker in.
De gemeten concentraties fijn stof, benzeen en PAK’s in de omgeving van Genk-Zuid zijn gezondheidskundig relevant. De concentraties van benzeen en PAK zijn vergelijkbaar met de situatie in de rest van Vlaanderen, de fijn stof concentraties zijn hoger dan gemiddeld in Vlaanderen.
Preventietips
Door het toepassen van enkele eenvoudige preventietips kunnen de risico’s aanzienlijk verlagen. Deze kan je terugvinden op www.genk.be/genkzuid. Natuurlijk blijft bronopsporing en bronaanpak de belangrijkste maatregel.
Schrootverwerkende bedrijven op industrieterrein Genk-Zuid
Euregio Recycling Belgium in Zutendaal
De vergunningsprocedure is nog lopende. De deputatie zal hierin uiterlijk 12 januari 2023 een beslissing nemen.
Stevens Recycling in Genk
De huidige milieuvergunning van Stevens Recycling is vervallen sinds eind november 2022. Er werd een milieueffectenrapport opgesteld en een hervergunningsaanvraag ingediend bij de provincie Limburg. De vergunningsprocedure is, omwille van een wijzigingslus, nog lopende. In het kader van het openbaar onderzoek wordt er op 22 december 2022 een informatievergadering georganiseerd. In dit dossier moet de deputatie uiterlijk op 15 februari 2023 een beslissing nemen.
Verdere acties
De resultaten voor de meetplaatsen voor dioxine- en PCB-depositiemetingen in de buurt van de schrootverwerkende bedrijven (Stevens Recycling en Euregio Recycling Belgium) worden nauwgezet verder opgevolgd.
De Omgevingsinspectie van het Departement Omgeving zal de exploitatie van onder meer de schrootverwerkende bedrijven blijven opvolgen inzake de naleving van de van toepassing zijnde vergunningsvoorwaarden.
Vanuit het departement Omgeving loopt de Vlaamse campagne “Gezond uit eigen grond” in 2023 verder.