Kielenswen - afgerond

Algemeen

Kielenswen is het natuurgebied tussen de Vennestraat en de Westerring. Het vormt het brongebied voor de Schabeek die het Natura 2000-gebied de Maten voorziet van proper water. Op dit moment heeft de Maten een wateroverschot in de winter en een watertekort in de zomer. De Schabeek ‘ontwatert’ het Kielenswen continu, omdat er geen regeling is voorzien en het water te snel doorstroomt. Dit zorgt ervoor dat er in de winter, wanneer de grondwaterstand hoog is, heel wat water verloren gaat dat niet gebruikt wordt in de Maten. In de zomer valt het Kielenswen eveneens sneller droog, gezien het in de winter het water niet heeft kunnen opslaan. En dat terwijl de vraag naar water vanuit de Maten het hoogst is in de zomer.

In de jaren '50 bestond het Kielenswen uit een aantal weides die begraasd werden door koeien. Het gebied is van nature extreem nat, vandaar dat de landbouwers er grachtjes in gegraven hebben. Deze grachtjes onttrekken het water vanuit de bodem en maken het land bewerkbaar. De weides zijn in onbruik geraakt en verbost tot het natuurgebied dat we nu kennen.

Natuurinrichting

Om het watertekort in de zomer tegen te gaan én tegelijk de natte natuurwaarde van het gebied te verhogen, voerden we een aantal natuurinrichtingswerken uit.

De natuurinrichtingswerken zorgen dat het Kielenswen gedurende een langere periode van het jaar méér water kan bijhouden. Hierdoor zal ook de Maten langer voorzien kunnen worden van kwalitatief water. Doordat het gebied langer een hoge grondwaterstand heeft, is er potentie om waardevolle natte natuur te creëren.

1. Waardevolle natte natuur creëren

De hogere grondwaterstand werd gerealiseerd door het plaatsen van stuwen op strategische locaties. Een stuw is een soort van regelbare dam. Op die manier kunnen we de waterhoogte, en dus de grondwaterhoogte, sturen. Door in de winter het waterpeil langer hoog te houden, hebben we een grotere voorraad die we in de drogere periodes richting de Maten kunnen sturen. Wanneer er stormen of hevige regenbuien voorspeld worden, verlagen we de stuw om wateroverlast te voorkomen. Op die manier hebben we een flexibel systeem waarmee we op de noden kunnen inspelen.

2. Ecologische bosrand

Daarnaast hebben we de overgang van het bos naar de Vennestraat minder bruusk gemaakt. We hebben hier een ecologische bosrand voorzien waarbij de eerste vijf meter van de bomen in hakhoutbeheer werden gezet. Dit houdt in dat de bomen worden terug gezaagd tot ongeveer 1 meter hoogte. Gezien het hier om elzen gaat, zullen deze weldra terug uitschieten en niet sterven. De natuur vaart hier wel bij, gezien de lagere bomen op die manier voor een groen scherm zorgen.

3. Poelen vol leven

In de tweede wereldoorlog werd Genk gebombardeerd, de restanten ervan kunnen we nog terugvinden in het Kielenswen. Deze bommengaten doen vandaag dienst als amfibieënpoel. In het project Kielenswen was het dan ook de ambitie om twee van de grootste poelen te optimaliseren voor de biodiversiteit. Door de opkomst van de bomen is er zeer veel bladafval in de poelen terecht gekomen, wat resulteert in een dikke sliblaag en een minder kwalitatieve poel. De poelen werden opnieuw uitgediept en hersteld, de bomen rond de twee poelen werden een stukje teruggezet, zodat er meer licht en minder afval in de poel terechtkomt.

4. Exotenbestrijding

Tot slot is er een algemene exotenbestrijding gebeurd, waarbij de invasieve exoten als Amerikaans krentenboompje en Amerikaanse vogelkers zullen verwijderd werden.

Termijn

De werken werden uitgevoerd in oktober en november 2023.

Dit initiatief kadert binnen een programma van het Departement Omgeving (DOMG) dat deel uitmaakt van de Blue Deal. De Blue Deal is een programma dat de Vlaamse Regering lanceerde in de strijd tegen waterschaarste en droogte. Het programma bevat meer dan 70 acties en 400 projecten. Met de Blue Deal slaat Vlaanderen de weg in van minder verharding, meer vernatting en maximaal circulair watergebruik. Meer info